Những hệ lụy khi sử dụng các bài thuốc “truyền miệng” trong điều trị bệnh hô hấp

Khi con bị ho, viêm họng hay viêm amidan, nhiều cha mẹ thường tìm đến các bài thuốc dân gian được truyền miệng từ thế hệ này sang thế hệ khác. Những phương pháp như hấp lá hẹ với đường phèn, uống nước gừng, ngậm chanh đào ngâm mật ong được xem là lành tính và hiệu quả. Tuy nhiên, không phải lúc nào những mẹo này cũng an toàn, đặc biệt khi sử dụng tùy tiện hoặc thay thế hoàn toàn phương pháp điều trị y khoa. Trong nhiều trường hợp, việc tin tưởng vào các bài thuốc truyền miệng có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho trẻ.

Nguy cơ ngộ độc và dị ứng khi dùng thảo dược sai cách

Nhiều bài thuốc dân gian sử dụng nguyên liệu thảo dược với niềm tin rằng “cây cỏ lành tính, không gây hại”. Tuy nhiên, thực tế không phải loại thảo dược nào cũng an toàn, và không phải ai cũng phù hợp với chúng.

Báo Sức khỏe và Đời sống đã từng đưa tin về vụ ngộ độc do sử dụng quá liều cam thảo –  một vị thuốc rất quen thuộc. Theo đó, tháng 3/2024, Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận một bé gái 5 tuổi nhập viện trong tình trạng phù mặt, mệt mỏi do cha mẹ cho uống nước cam thảo liên tục trong 2 tuần để trị ho. Cam thảo là một vị thuốc phổ biến trong các bài thuốc trị ho dân gian Tuy nhiên, nếu sử dụng quá nhiều, cam thảo có thể gây giữ nước, tăng huyết áp và rối loạn điện giải.

Hay báo Tuổi trẻ cũng đã từng đề cập đến tình trạng dị ứng với mật ong ở trẻ nhỏ. Theo đó, mật ong được sử dụng rộng rãi trong các mẹo trị ho, nhưng trẻ dưới 1 tuổi không nên dùng vì nguy cơ nhiễm độc botulinum. Một trường hợp gần đây tại TP.HCM, một bé 8 tháng tuổi bị ngộ độc nặng sau khi cha mẹ cho uống mật ong pha chanh để chữa ho. Bé bị liệt cơ hô hấp và phải thở máy.

Thảo dược không phải lúc nào cũng an toàn. Liều lượng, cách sử dụng và cơ địa từng trẻ đều là yếu tố quan trọng cần cân nhắc.

Trì hoãn điều trị y tế, dẫn đến biến chứng nguy hiểm

Việc cha mẹ quá tin vào các bài thuốc truyền miệng có thể khiến trẻ không được điều trị đúng cách, dẫn đến tình trạng bệnh trở nặng, thậm chí gây biến chứng nguy hiểm.

Trẻ viêm phổi nặng do chỉ dùng mẹo dân gian: Báo Lao động đưa tin, một bé trai 3 tuổi tại Hải Dương bị ho kéo dài nhưng gia đình chỉ áp dụng các mẹo dân gian như uống lá hẹ, ngậm quất hấp mật ong mà không đưa đi khám. Khi bé sốt cao, thở nhanh và khó thở, gia đình mới đưa đến bệnh viện thì bác sĩ chẩn đoán bé đã bị viêm phổi nặng, phải điều trị tích cực.

Diều trị đúng cách: Theo báo Thanh Niên, tại Đà Nẵng, một  bé gái 6 tuổi bị viêm amidan nhưng cha mẹ chỉ xông lá trầu không và uống nước gừng thay vì đến bệnh viện. Sau hơn một tháng không khỏi, bé có dấu hiệu khó nuốt, sốt cao liên tục. Khi đến bệnh viện, bác sĩ kết luận amidan đã quá phát, gây biến chứng áp xe quanh amidan, phải can thiệp phẫu thuật.

Bệnh hô hấp ở trẻ, đặc biệt là viêm phổi và viêm amidan, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, áp xe hoặc nhiễm trùng huyết. Các mẹo dân gian không thể thay thế phương pháp điều trị y khoa.

Hiểu sai về hiệu quả của các bài thuốc dân gian

Nhiều bài thuốc truyền miệng được quảng bá là “thần dược”, có thể chữa dứt điểm ho, viêm họng mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên, điều này dễ gây ra những ngộ nhận nguy hiểm.

Lá hẹ và đường phèn có thực sự trị ho? Lá hẹ chứa một số hoạt chất kháng khuẩn nhẹ, nhưng không thể thay thế thuốc điều trị nhiễm trùng đường hô hấp. Nếu trẻ bị viêm họng do vi khuẩn, việc chỉ uống nước lá hẹ có thể không đủ để tiêu diệt vi khuẩn, dẫn đến bệnh kéo dài.

Xông lá trầu không có chữa được viêm họng? Trầu không có tính kháng khuẩn, nhưng việc xông hơi quá mức có thể làm khô niêm mạc họng, khiến trẻ bị kích ứng và ho nhiều hơn.

Nhiều mẹo dân gian có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng, nhưng không phải lúc nào cũng có hiệu quả như lời đồn. Quan trọng nhất là phải hiểu rõ giới hạn của các phương pháp này và biết khi nào cần đưa trẻ đi khám.

Đọc thêm những thông tin hữu ích tại Tạp chí Yêu trẻ số 8